Mehemmed Emin Resulzade

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə[a] (az.-əski. محمد امین رسولزاده‎; tam adı:
Məhəmməd Əmin Axund Hacı Molla Ələkbər oğlu Rəsulzadə; 31 yanvar 1884, Novxanı, Bakı qəzası,
Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası – 6 mart 1955, Ankara, Türkiyə) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banilərindən biri[1],
Azərbaycan ictimai-siyasi və dövlət xadimi,
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının sədri (may-dekabr 1918). Onun "Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!"
ifadəsi XX əsrdə Azərbaycanda müstəqillik hərəkatının şüarı olmuşdur.[2][3][4] Həyatı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1884-cü
il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olmuşdur.
Onun bilinən ən köhnə əcdadı, Novxanı kəndinin sakini Məhəmmədtağı Kərbəlayı Əliəkbər oğludur.[
5] Din xadimi olan atası oğlunu pedaqoq Sultan Məcid Qənizadənin müdir olduğu ikinci
"Rus-müsəlman" məktəbinə qoymuş,[6] buranı bitirdikdən sonra Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öz təhsilini Bakı Texniki məktəbində,
təhsilini yarımçıq qoyaraq siyasi fəaliyyətə başlamışdır.

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olmuşdur. Onun bilinən ən köhnə əcdadı, Novxanı kəndinin
sakini Məhəmmədtağı Kərbəlayı Əliəkbər oğludur.[5] Din xadimi olan atası oğlunu pedaqoq Sultan Məcid
Qənizadənin müdir olduğu ikinci "Rus-müsəlman" məktəbinə qoymuş,[6] buranı bitirdikdən sonra
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öz təhsilini Bakı Texniki məktəbində,
Aprel işğalından sonra Bakıda qalmağın təhlükəli olduğunu və daim axtarıldığını
hiss edərək Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Bakını tərk edərək Abbasqulu Kazımzadə ilə Lahıca getdi,
lakin Lahıcda vəziyyət getdikcə gərginləşirdi. Onun ciddi izlənilməsi haqqında məlumatlar da çatdırılırdı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə
1920-ci ilin avqustun 25-də Lahıcdan çıxıb Qaraməryəm istiqamətinə gedərkən həbs olundu.[7] XI Ordunun Hərbi İnqilabi Şurasının Xüsusi şöbəsinin
1931 saylı həbs vərəqi əsasında Abbasqulu Kazımzadə ilə birgə həbs olunan Məhəmməd Əmin bəy özü
haqqında 36 yaşı olduğunu, orta təhsilli və jurnalist olduğunu, hökumətdə olduğunu, Müsavat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin
sədri olduğunu, öz hesabına yaşadığını və ailəli olduğunu açıqlamışdır.[8] İosif Stalinlə şəxsi əlaqələri olduğu üçün Rəsulzadənin
razılığını aldıqdan sonra Stalin belə məktubla müraciət etmişdi:[9] " R.S.F.S.R. Qafqaz Cəbhəsi Hərbi İnqilab Şurasının üzvü.
7/XI-1920. XI Ordunun Xüsusi şöbəsinin rəisinə. Xüsusi şöbədə həbsdə saxlanılan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə,
Məhəmməd Əli Rəsulzadə və Abbasqulu Kazımzadəni azad olunmuş hesab edib, qatara mənim sərəncamıma göndərin. 7/XI-1920-ci il.
Respublika Hərbi İnqilab Şurasının üzvü, Xalq Komissarı Stalin "
Həbsdən azad edilən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ailəsi ilə görüşərək Moskvaya yola düşmüşdür. Moskvada bir
müddət RSFSR Millətlər Komissarlığında çalışan Rəsulzadə, oradan Peterburqa, sonra Finlandiyaya, sonra isə
Türkiyəyə mühacirət etdi.